Αλήθεια, υπάρχουν λόγια με τα οποία να μπορεί κάποιος να περιγράψει ολοκληρωμένα το «Ψυχώ» του Alfred Hitchcock; Ό, τι κι αν γράψουμε για το «Psycho» είναι λίγο για αυτό το μνημείο τρόμου/θρίλερ από τον μετρ του σασπένς αλλά στο πλαίσιο ανάδειξης κλασικών ταινιών τρόμου αξίζει να κάνουμε μια προσπάθεια.
Ο «Alfie», όπως είναι ένα από τα διαδεδομένα παρατσούκλια του μεγάλου σκηνοθέτη, πήρε το έξυπνα γραμμένο ομότιτλο μυθιστόρημα του Robert Bloch, και του έδωσε κινηματογραφική υπόσταση φτιάχνοντας μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου και σασπένς όλων των εποχών με ανυπολόγιστης σημασίας κληρονομιά για τη σκηνή του τρόμου. Ειδικά για την υποκατηγορία του slasher, το «Ψυχώ» μοιάζει με την μήτρα απ’ όπου γεννήθηκε και σταδιακά αποκρυσταλλώθηκε ένα από τα δημοφιλέστερα είδη του horror κινηματογράφου.
Το «Ψυχώ» έχει δομηθεί αριστοτεχνικά από την αρχή έως το τέλος. Στα 109 λεπτά της διάρκειάς του καταφέρνει να οικοδομήσει μια εθιστική και άκρως ενδιαφέρουσα πλοκή που δεν κάνει κοιλιά πουθενά. Μια φοβερά ευέλικτη ροή ποικιλόμορφων γεγονότων ξεδιπλώνεται στην οθόνη μας γεμίζοντάς μας με αισθήματα άγχους και αβεβαιότητας αρχικά καθώς η Marion προσπαθεί να ξεφύγει μακριά από την πόλη μαζί με τα κλεμμένα χρήματα από τον πελάτη του αφεντικού της, τα οποία μετατρέπονται σε αισθήματα πρωτόγνωρου τρόμου όταν η άτυχη κοπέλα θα δολοφονηθεί στη μπανιέρα από την ανατριχιαστική φιγούρα της «Μητέρας» στο δωμάτιο του Bates Motel.
Για την περιβόητη σκηνή της δολοφονίας στο ντους υπάρχουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Όσον αφορά τα εφέ του αίματος, χρησιμοποιήθηκε σιρόπι σοκολάτας που έδειχνε πιο ρεαλιστικό στην ασπρόμαυρη κινηματογράφηση. Όσον αφορά τα ηχητικά εφέ των μαχαιρωμάτων, αυτά παρήχθησαν από μαχαιρώματα πάνω σε πεπόνι. Επίσης κυκλοφορούσε και ο μύθος ότι παγωμένο νερό έβρεχε την ηθοποιό Janet Leigh ώστε οι κραυγές της να είναι πιο αληθινές τη στιγμή του φόνου της. Η ίδια όμως το αρνήθηκε κατηγορηματικά λέγοντας ότι το προσωπικό των γυρισμάτων της παρείχε ζεστό νερό και όλες τις ανέσεις.
Το σημείο αυτό στο «Psycho» λειτουργεί ως νέα έναρξη μίας ακόμη σειράς δυναμικών γεγονότων. Η εξονυχιστική έρευνα του ντετέκτιβ Arbogast στο μοτέλ και στο σπίτι των Bates μάς φιλοδωρεί με νέες στιγμές αγνού τρόμου οι οποίες ακολουθούνται από την έλευση της αδερφής της Marion στο μοτέλ παρέα με τον ανήσυχο εραστή της σφαγμένης κοπέλας. Κάθε τετ-α-τετ επισκέπτη στο μοτέλ του φανερά προβληματικού ιδιοκτήτη Norman Bates είναι γραφτό να έχει συγκλονιστική κατάληξη.
Εκτός από τα τρομακτικά γεγονότα της πλοκής στο «Psycho», ιδιαίτερη φροντίδα υπάρχει και στη διάπλαση της ταραγμένη προσωπικότητας του Norman Bates. Η οιδιπόδεια σχέση με τη μητέρα του και η ψυχολογική επιβολή της πάνω του είναι φως φανάρι. Απλά παρατηρήστε την ενόχλησή του νεαρού άνδρα κάθε φορά που ο συνομιλητής του, θίγει άθελά του την σχέση με τη μητέρα του και τον ασφυκτικό του μικρόκοσμο γενικότερα. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου του αλλοιώνονται ανησυχητικά…
Άλλα στοιχεία που ενισχύουν το feeling τρόμου είναι τα βαλσαμωμένα πτηνά που διατηρεί ο Norman στο γραφείο του μοτέλ και φυσικά η εφιαλτική μουσική υπόκρουση –κυρίως από βιολιά και τσέλο– του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη Bernard Herrmann. Μιλάμε για ένα από τα διασημότερα, χαρακτηριστικότερα και τρομακτικότερα soundtracks στη σκηνή του τρόμου, εφάμιλλο των μουσικών θεμάτων του Halloween, του Omen και του Εξορκιστή.
Αίσθημα τρόμου όμως προκαλεί και η προσωπική οικία των Bates. Το υψωμένο στο λοφίσκο διπλανό σπίτι με την παρακμιακή του εικόνα δεσπόζει επιβλητικά στο τοπίο και αποτελεί έναν από τους βασικούς τόπους του δράματος που ξετυλίγεται στο «Psycho». Ή έμπνευση του Hitchcock για το ανατριχιαστικό σπίτι προήλθε από τον πίνακα «The House by the Railroad» του ρεαλιστή ζωγράφου Edward Hopper.
Για την ιστορία να αναφέρουμε απλά ότι το «Ψυχώ» αρχικά απαξιώθηκε από τους κριτικούς της εποχής οι οποίοι το θεώρησαν ως ένα ατυχές και κακόγουστο πισωγύρισμα στην καριέρα του Alfred Hitchcock που είχε το θράσος να ξαναγυρίσει ασπρόμαυρη ταινία μετά τα έγχρωμα αριστουργήματα του της δεκαετίας του ’50. Η πολύ επιτυχημένη όμως επίδοσή του στις αίθουσες ανάγκασε τους κριτικούς να επαναξιολογήσουν το «Ψυχώ» το οποίο πολύ σύντομα βρήκε τη θέση που του άρμοζε στο πάνθεο των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών (και όχι μόνο τρόμου φυσικά).
Πρόκειται για ένα διαχρονικό αριστούργημα, ένα επαναστατικό έργο τέχνης που ανέβασε την βία και το γυμνό σε άλλο επίπεδο σοκάροντας αλλά και γοητεύοντας τα πλήθη την ίδια στιγμή. Ένα από τα σπουδαιότερα φιλμ του Hitchcock –αν όχι το σπουδαιότερο– , το πρώτο slasher και το πρώτο ψυχαναλυτικό θρίλερ με πολλά αναδυόμενα μοτίβα και θέματα προς εξερεύνηση. Δεν χρειάζεται να τα αναλύσουμε εδώ όμως. Δείτε το «Psycho» και πράξτε το μόνοι σας…
Θετικά: Ιδιοφυής σκηνοθεσία με πολλά πανέξυπνα πλάνα εντός και εκτός σπιτιού, ιδιοφυές σενάριο με παραπλανητική δομή και φοβερή ανατροπή, καταπληκτική ερμηνεία από τον Anthony Perkins στον ρόλο του Norman Bates, τρομακτική ατμόσφαιρα με συνεχείς εξάρσεις αβεβαιότητας, απόλυτα στοιχειωμένα μουσικά θέματα που εντείνουν το σασπένς και τον τρόμο.
Αρνητικά: Τι πράγμα;
Συμπέρασμα: Αξεπέραστο διαμάντι τρόμου, θρίλερ και μυστηρίου ταυτόχρονα από έναν κορυφαίο σκηνοθέτη του παγκόσμιου cinema. Δε νοείται να είσαι φίλος του τρόμου ή του κλασικού κινηματογράφου και να μην έχεις δει το «Ψυχώ». Ένα φιλμ που το cinema τρόμου τού χρωστάει μεγάλο μέρος της υπόστασής του, ειδικά το ιδίωμα των slasher ταινιών.
Βαθμός:
Gore:
👆 Οι καλύτερες σκηνές (spoilers):
- Θέλει και ερώτημα; Μα φυσικά η θρυλική, all time classic σκηνή της δολοφονίας της Marion στο ντους από τη σκοτεινή φιγούρα της μητέρας.
- Η τρομακτική επίθεση της μητέρας του Norman στον ντετέκτιβ Arbogast στα σκαλιά του σπιτιού. Η τοποθέτηση της κάμερας από πάνω επιβεβαιώνει το μεγαλείο του Hitchcock ακόμα μια φορά.
- Οι τρομακτικές σκηνές στο κελάρι του σπιτιού όπου η αδερφή της Marion έρχεται face-to-face με τη μητέρα του Norman.
- Το τρομακτικό βλέμμα του Norman στο τέλος της ταινίας που επισφραγίζει την συνολική παράνοια του «Ψυχώ».