Μπορεί ο αξεπέραστος Francis Ford Coppola να έχει γράψει με χρυσά γράμματα το όνομά του στον παγκόσμιο κινηματογράφο λόγω διαχρονικών αριστουργημάτων όπως τα «Godfather» και «Apocalypse Now», καμιά φορά όμως αξίζει να αναμοχλεύουμε και τις λιγότερο φωτεινές στιγμές της καριέρας του, ειδικότερα της πρώιμης περιόδου του. Στη μεγάλη μάζα του horror κοινού το «Dementia 13» -το πρώτο φιλμ που σκηνοθέτησε ο Coppola- ίσως δεν είναι καθόλου γνωστό, σε αντίθεση με τους ψαγμένους και τους cultάκηδες που στην πλειοψηφία τους εκτιμούν αυτό το κρυφό διαμαντάκι του μεγάλου σκηνοθέτη.
Έχοντας μαθητεύσει δίπλα στον επίσης τεράστιο για τη σκηνή του τρόμου Roger Corman, ο Coppola αντλεί έμπνευση και ιδέες από το μέντορά του (αλλά και από τον Hitchcock) ο οποίος επιβλέπει το εγχείρημα όντας ο παραγωγός του. Καταβαίνουμε λοιπόν πόσο σημαντικό ιστορικά είναι το «Dementia 13» όταν τα ονόματα των προαναφερθέντων τιτάνων σημειώνονται στους συντελεστές. Ποιοτικά το «Dementia 13» δεν θεωρήθηκε ποτέ (και ούτε είναι) αριστούργημα αλλά σε κάθε περίπτωση δεν έπαψε να διατηρεί το status του cult μέχρι τις μέρες μας και να συγκινεί τους λάτρεις του παλιομοδίτικου, γοτθικού τρόμου. Η ιστορική του αξία δεν αναδεικνύεται μόνο λόγω της επίσημης «πρώτης» του Coppola αλλά και επειδή κατέχει μερίδιο στη διαμόρφωση του μεταγενέστερου, επίσης cult, κινήματος, του διαδεδομένου slasher (πιθανώς να έχει επηρεάσει και τα ιταλικά giallo ως ένα σημείο).
Περί του ίδιου του φιλμ τώρα, ο Coppola παρουσιάζει μια πρωτότυπη ιστορία μυστηρίου και τρόμου που διαδραματίζεται σ’ ένα μεσαιωνικό κάστρο της Ιρλανδίας. Στο κάστρο κατοικεί μια περίεργη οικογένεια που κάθε χρόνο θρηνεί τον άδικο θάνατο της μικρής αδερφής που πνίγηκε στην κοντινή λίμνη. Εκεί καταφτάνει η υστερόβουλη σύζυγος ενός εκ των τριών αδερφών ο οποίος πέθανε από ανακοπή καρδιάς καθώς έκανε βαρκάδα μαζί της. Μ’ αυτή τη σκηνή ξεκινάει το «Dementia 13» σπέρνοντας τους πρώτους σπόρους μυστηρίου.
Επεισοδιακή φαίνεται ότι ήταν η διαδικασία παραγωγής του «Dementia 13». Υπήρξαν κάποιες συγκρούσεις μεταξύ Coppola και Corman, τόσο για τη διάρκεια του φιλμ όσο και για τα extra χρήματα που έλαβε ο Coppola από άλλον παραγωγό για τα ευρωπαϊκά δικαιώματα της ταινίας. Αυτό έγινε κρυφά από τον Corman για να διασφαλιστεί ο Coppola σε περίπτωση που ο συνεργάτης του θα τον «έριχνε». Επίσης ο αρχικός τίτλος ήταν σκέτο «Dementia». Επειδή όμως προϋπήρχε ταινία του 1955 με το ίδιο όνομα, προστέθηκε και το13 ύστερα απ’ αυτό.
Στη συνέχεια, η πονηρή χήρα εξυφαίνει ένα ύπουλο σχέδιο για να αποσπάσει την κληρονομιά του συζύγου της από την προληπτική μητέρα του. Αρχικά ετοιμάζει μια πλαστή επιστολή προς τη μητέρα του στην οποία αναφέρεται ότι ο γιος της θα λείψει μακριά για επαγγελματικές υποχρεώσεις. Αφού έχει εγκατασταθεί στο κάστρο, εκμεταλλεύεται την άστατη ψυχική κατάσταση της μητέρας και τις παράλογες δεισιδαιμονίες που την κατατρέχουν σχετικά με την αδικοχαμένη κόρη της, και επιχειρεί να τοποθετήσει ορισμένες κούκλες της νεκρής κοπέλας στον πάτο της λίμνης δίπλα στο κάστρο. Δυστυχώς για την ίδια το εγχείρημα αποτυγχάνει αφού ένας μανιακός με τσεκούρι την ξεπαστρεύει δίχως έλεος στην όχθη της λίμνης. Αυτό είναι μόνο η αρχή καθώς ο μυστηριώδης μανιακός ετοιμάζει κι άλλα χτυπήματα στην περιοχή του κάστρου και κανείς από τους κατοίκους του δεν είναι πλέον ασφαλής.
Το σενάριο παρουσιάζει οπωσδήποτε ενδιαφέρον παρότι δεν είναι απαλλαγμένο από επιπολαιότητες, απλουστεύσεις και κενά. Η σκηνοθεσία του Coppola πάντως είναι εξαιρετικά ατμοσφαιρική. Σε αυτό βοηθάει και η ασπρόμαυρη εικόνα μαζί φυσικά με τα υποβλητικά εσωτερικά μέρη του κάστρου, τα νυχτερινά πλάνα πέριξ αυτού και την στοιχειωμένη μουσική. Ο «whodunit» χαρακτήρας εντείνει την αγωνία παρά τον περιορισμένο σχετικά αριθμό υπόπτων και την σχετικά προβλέψιμη ταυτότητα του δολοφόνου.
Οι ηθοποιοί δίνουν όλοι σπουδαίες ερμηνείες δικαιώνοντας τον Coppola για τις επιλογές του. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε και τις λίγες αλλά θαρραλέες για την εποχή σκηνές φόνων με τσεκούρι, καταλήγουμε σ’ ένα συναρπαστικό φιλμ, κινούμενο μεταξύ ψυχολογικού θρίλερ και slasher, κατάλληλο για νυχτερινές προβολές. Σε όποιον αρέσει ο παλιός, αυθεντικός, γοτθικός τρόμος, το «Dementia 13» συστήνεται ανεπιφύλακτα. Οι υπόλοιποι μπορούν να το δουν έστω για ιστορικούς λόγους, αν και πιστεύω ότι θα βρουν στοιχεία που θα τους γοητεύσουν.
Θετικά: Ατμοσφαιρική σκηνοθεσία από έναν κορυφαίο σκηνοθέτη, καλοί ηθοποιοί με σοβαρές ερμηνείες, ανατριχιαστική μουσική, τρομακτικό περιβάλλον όπου εξελίσσεται η πλοκή, το γεγονός ότι είναι η πρώτη σκηνοθετική προσπάθεια του Coppola.
Αρνητικά: Υπερβολικά σύντομη διάρκεια, μικροπροβλήματα στο σενάριο.
Συμπέρασμα: Είναι must κυρίως για ιστορικούς λόγους. Πρόκειται όμως και για μια αξιοπρεπέστατη ταινία παλιομοδίτικου τρόμου που διατηρεί τη φρεσκάδα της μέχρι σήμερα.
Βαθμός:
Gore:
👆 Οι καλύτερες σκηνές (spoilers):
- Η μνημειώδης δολοφονία της χήρας με τσεκούρι, τη νύχτα στη λίμνη. Από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές όλης της ταινίας.
- Ο εντυπωσιακός για την εποχή αποκεφαλισμός ενός κυνηγού-καταπατητή.
- Το αποκαλυπτικό φινάλε. Δεν είναι τόσο απρόβλεπτο όσο θα ήθελαν οι συντελεστές του, έχει πάντως πινελιές παράνοιας και συναισθήματος.